GGZ Noord-Holland Noord bevestigt lessen uit medicijnonderzoek

“Wat mij betreft houden ze morgen wéér zo’n onderzoek”, zegt Ypsilondirecteur Bert Stavenuiter. “Maar dan wel verricht volgens de regels.” Stavenuiter zegt dat na bestudering van het rapport van de Inspectie voor de gezondheidszorg (IGZ) over een medicijnonderzoek bij GGZ Noord-Holland Noord. Het onderzoek kwam in het nieuws na een uitzending van Zembla. Ypsilon sprak daarna met tal van mensen en besteedde vele uren aan het achterhalen van wat er gebeurd was, maar stopte daarmee toen de Inspectie een onderzoek aankondigde. Ypsilon schreef er eerder over.

“Door de publiciteit zou je bijna vergeten waar het onderzoek over ging, maar terugkijkend is dat misschien wel het meest nieuwswaardig. Want er gebeurde écht iets bijzonders: bijna nooit wordt bij mensen die echt stevig en langdurig ziek zijn onderzoek gedaan om te zien of hun leven nog draaglijker kan worden gemaakt. Maar in dit geval wél en waren de uitkomsten ook nog eens gunstig: ze laten zien dat patiënten die naast antipsychotica memantine kregen, beter gingen functioneren waar het gaat om hun geheugen, niveau van activiteit en initiatief. Dat vind ik nogal wat en de mensen zelf kennelijk ook: 60 procent van de patiënten koos ervoor met memantine verder te gaan!”

Dat neemt niet weg dat er volgens Stavenuiter wel lessen te trekken zijn uit hoe het onderzoek is uitgevoerd. “Noord-Holland Noord heeft niet zorgvuldig genoeg gehandeld, maar ik deel hun stelling dat het vooral procedurele zaken zijn die fout gingen. Maar laten we wel zijn: het ging hier over patiënten van wie niet zeker was of ze wilsbekwaam waren. Dan kán het nooit alleen de onderzoeker of de behandelaar zijn die bepaalt dat hij toch mee mag doen. Je moet elke zweem vermijden dat je over iemands rug experimenteert met medicijnen. Zo zwaar als Zembla en de klokkenluider het aanzetten heeft de inspectie niet teruggevonden. Maar dat kun je ook nooit met terugwerkende kracht. Dus je moet alles op alles zetten om de kritiek vóór te zijn.”

Angst voor een volgende Zembla-uitzending is wat hem betreft niet nodig als de onderzoekers vijf lessen in acht nemen die voortkomen uit het rapport van de inspectie:

  1. Werf zorgvuldig – Wilsonbekwame patiënten betrekken bij medicijnonderzoek mag, zegt de wet. Maar je zult extra zorgvuldig moeten zijn bij de keuze van wie mee mag doen en het verloop van het onderzoek extra zorgvuldig moeten registeren. “Naar het oordeel van de inspectie waren de behandelend psychiaters voor de werving te veel van de veronderstelling uitgegaan dat patiënten wilsbekwaam waren.”
  2. Zorg voor een actueel familiebeleid – Door een verouderde passage in het familiebeleid kwamen bij GGZ Noord-Holland Noord de belangen van de patiënt juist onder druk. Op grond van de achterhaalde modelregeling stond er dat ook bij wilsonbekwame patiënten de patiënt zelf bepaalt in hoeverre de familie wordt geïnformeerd. Hierdoor bleef een controlerend oog van buitenaf onbenut. “Naar het oordeel van de inspectie zou het vanwege de kwetsbaarheid van de patiëntengroep te verkiezen zijn geweest als de instelling niet alleen de patiënten maar ook hun familie of naastbetrokkenen had geïnformeerd over de studie en ook van hen toestemming voor deelname zou hebben.”
  3. Vraag derden toestemming – Een veel betere leidraad komt van de Centrale Commissie Mensgebonden Onderzoek (CCMO) die zegt dat als wilsonbekwamen niet of moeilijk hun mening kunnen geven, anderen dat voor hen moeten doen. Ook de familie kan toestemming geven in de volgende volgorde: de wettelijk vertegenwoordiger, de schriftelijk gemachtigde, de partner of levensgezel, de ouders, meerderjarige kinderen of meerderjarige broers of zussen.
  4. Meld het onderzoek in het dossier – Maak in behandelplannen en –besprekingen altijd melding van over deelname aan medicijnonderzoek. GGZ Noord-Holland Noord liet dit na. “Naar het oordeel van de inspectie heeft de instelling hierdoor de familie en naastbetrokkenen niet kunnen inzetten voor het signaleren van mogelijke bijwerkingen.”
  5. Informeer familie actief – Ten aanzien van nieuw op te zetten medisch-wetenschappelijk onderzoek raadt de inspectie aan dat de hoofdonderzoeker zoekt naar een manier waarop ook familie en naastbetrokkenen actief vanuit de instelling geïnformeerd worden.

In een reactie zegt directeur behandelzaken René Keet dat GGZ Noord-Holland Noord de lessen een volgende keer in acht zal nemen.

De resultaten van het memantine-onderzoek zijn terug te vinden op http://journals.cambridge.org/download.php?file=%2FPSM%2FPSM46_09%2FS0033291716000398a.pdf&code=61aa64df6e58f9975695a37a3d8fa71f)

Het rapport van de inspectie vindt u hier: /download/?id=19191601

De reactie van GGZ Noord-Holland Noort op het inspectierapport vindt u op
http://www.ggz-nhn.nl/site/Nieuws/Nieuws-Inspectierapport-MAOTC-studie.html

ANBI logo